Czasem mniej znaczy więcej – Tomasz Jastrun „Opiłki i okruszki”

Po tak długiej przerwie powracam z książką, która wywarła na mnie ogromny wpływ. W dniu moich urodzin chcę Wam przedstawić książkę o człowieku, o jego rozwoju, dojrzewaniu, dorastaniu i starzeniu się. „Opiłki i okruszki” Tomasza Jastruna to fascynująca pozycja, która przedstawia życie bohatera w krótkich fragmentach z każdego roku. Od jego urodzenia aż do śmierci przechodzimy razem z nim przez wspomnienia dzieciństwa, dojrzewania, życia w dobie komunizmu i stanu wojennego, przeżyć z roku 1989, romansów, aż do ostatniego tchnienia.

Każda notatka to odrębne wspomnienie, zaczyna się od 1953 roku, kiedy to bohater przychodzi na świat, a kończy w 2041 roku, gdy umiera. Wszystkie te odrębne zapiski są poniekąd nieistotne. Opiłki i okruszki na myśl przywodzą jakieś resztki i pozostałości, które nic nie znaczą, zostaną za jakiś czas wyrzucone i nikt nawet nie zwróci uwagi na nie. Jednak to dzięki tym mało istotnym rzeczom dostajemy całość, jaką jest życie bohatera zamknięte w krótkiej formie. Doskonale można zauważyć tutaj, że poprzez opisywane wydarzenia następuje jego rozwój nie tylko fizyczny, ale także emocjonalny. Każde wydarzenie, nawet najmniej istotne niesie za sobą konsekwencje.

Ta fragmentaryczność i kalejdoskop wspomnień układają się w pełną wzruszeń, zdrad, miłości, tęsknoty, nienawiści i śmierci historię. Niby w tak krótkiej notatce nie dostajemy przełomowych opisów wydarzeń, ale wspomnienia rozmowy z chorym ojcem, opieki nad matką, ujrzenia pierwszy raz noworodka i pierwsze spotkanie z ukochaną… Właśnie w tych malutkich rzeczach tkwi wielkość. Myślę, że każdy rozpozna w tych notatkach samego siebie. Całość tych opiłków i okruszków składa się na dość smutne życie głównego bohatera.

Tomasz Jastrun daje czytelnikowi poniekąd namacalny dowód na to, że krótka forma (liczy około 130 stron) ma swoją głębię. W swoim minimalizmie wzbudza w nas gamę emocji, które poruszają, nie dają spokoju i wywołują niepewność jutra. Lektura tej książki była niesamowitą przyjemnością i świetnym doświadczeniem literackim. Autor bezbłędnie posługuje się słowem, przedstawiając realia ludzkiej egzystencji. Dzięki „Opiłkom i okruszkom” możemy zauważyć, jakie zmiany zachodzą w nas samych, ponieważ niekiedy nie zauważamy tych drobnych czynników, które wywracają nasz świat do góry nogami.

Ta książka to nie rozległe opisy ani długie rozmowy. To przeżycia człowieka od kołyski aż po grób, które wywierają na czytelniku ogromne wrażenie. Dają do myślenia i pozwalają na przewartościowanie niektórych spraw w naszym otoczeniu. Dzięki niej można zobaczyć, że to właśnie małe rzeczy sprawiają nam radość. Wiele możemy nauczyć się z lektury tej książki i warto te lekcje wziąć sobie do serca, bo czasami opiłki i okruszki mogą stanowić fundament.

Moja ocena: 8/10

„W drewnianej podłodze są szpary, mieszka w nich nie wiadomo co, plamka światła biegnie po podłodze, chce ją złapać, ale mu ucieka, mama bierze go na ręce i całuje w policzek, mama pachnie mamą, tata chodzi po kuchni i wymachuje rękami…”.

„Ten mały owad mieszka w szparze podłogi i ma duże oko, ludzkie oko. Patrzy uważnie i rozumnie (…)

- Chodź ze mną.

Poczuł, że skoro taki uparty, to nie może mu odmówić”.

T. Jastrun, Opiłki i okruszki, Wydawnictwo Czarna Owca, Warszawa 2020.