Niemka w obozie zagłady – Mario Escobar „Kołysanka z Auschwitz”

Myślę, że literatura wojenna jest znana nam całkiem dobrze. Już w szkole kładzie się nacisk na historię okupacji, holokaustu oraz życia w obozach koncentracyjnych czy łagrach. Każdy z nas zapewne zna Opowiadania Tadeusza Borowskiego, Zdążyć przed Panem Bogiem Hanny Krall, Inny świat Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Niektórzy może pokusili się sięgnąć po Osmalonych Irit Amiel, Dziennik Anne Frank, a także mnóstwo, mnóstwo wierszy Baczyńskiego, Białoszewskiego, Herberta czy Miłosza. Zauważyłam, że współcześni pisarze wciąż powracają do tej tematyki. Myślę tutaj o Tatuażyście z Auschwitz Heather Morris, Chłopcu w pasiastej piżamie Johna Boyne’a lub Złodziejce książek Markusa Zusaka.

Kołysanka z Auschwitz to książka poruszająca i dość wciągająca. Opowiada o Helene Hanneman, która w 1943 roku mierzy się z rzeczywistością dnia codziennego. Jako Niemka nie musi się obawiać o swoje bezpieczeństwo, ale jej mąż Johann radzi sobie gorzej. Został zwolniony z pracy z powodu swojego romskiego pochodzenia, nie może też znaleźć nowego zatrudnienia. Życie Helene, Johanna i ich pięciorga dzieci zostaje całkowicie zmienione, gdy w ich domu zjawiają się mundurowi przysłani przez SS. Mężczyzna razem z dziećmi mają zostać zesłani do Auschwitz z powodu romskiego pochodzenia, a Helene jako czystej rasy aryjka może wieść dalej spokojne życie w Niemczech. Kobieta jednak nie chce zostawić rodziny, dlatego wyjeżdża razem z najbliższymi. Wszyscy trafiają do niemieckiego obozu koncentracyjnego, gdzie Helene zostaje rozdzielona z mężem. Jako pielęgniarka zostaje wyznaczona przez doktora Mengele do prowadzenia przedszkola.

Przyzwyczajenie się do obozowego życia nie było łatwe, jednak Helene dzięki swojemu uporowi, by być jak najbliżej swojej rodziny oraz ogromnej determinacji nauczyła się funkcjonowania w tej nowej strasznej rzeczywistości. Kobieta postawiła sobie za cel pokazać dzieciom, czym jest miłość i dać im namiastkę normalności w tym okrutnym miejscu, gdzie śmierć czekała na każdym kroku.

Kołysanka z Auschwitz to bardzo smutna historia oparta na faktach, jednak nie jest dokumentem, a powieścią fabularną, dlatego nie należy podważać autentyczności wszystkich wydarzeń. Co dziwne, zapewne większość z nas wyobraża sobie doktora Mengele jako diabła w ludzkiej skórze, jednak dla głównej bohaterki jest całkiem miły i pomocny.

Mario Escobar raczy nas wzruszającą opowieścią o matce, żonie i kobiecie, która chciała dać dzieciom z Auschwitz namiastkę normalnego życia. Nie miała pojęcia, że Mengele miał plany wobec najmłodszych. Historia ta wywołuje w nas pokłady przeróżnych emocji. Dostajemy tutaj opisy brutalnych i mocnych scen, które na pewno zapadną na długo w pamięci. Co do całości mam mieszane uczucia. Z jednej strony powieść ta bardzo mi się podobała, jednak odczuwam, że autor nie był świadkiem tych wydarzeń. Escobar dobrze poradził sobie z rozbudową fabuły i z całą historią, jednak książki Hanny Krall czy Irit Amiel przemawiają do mnie bardziej.

Moja ocena: 7/10

„Zło jest czymś znacznie większym niż aspołeczne zachowania czy niedoskonałości psychiki. Przede wszystkim to brak miłości do siebie samego i do bliźnich”.

M. Escobar, Kołysanka z Auschwitz, Wydawnictwo Kobiece, Białystok 2019.